Pszenica ozima jest gatunkiem zboża, który cieszy się największą popularnością wśród rolników. Wynika to z faktu dużego zapotrzebowania w przemyśle spożywczym oraz przetwórstwie paszowym. Kolejnym aspektem, który wpływa na powierzchnię zasiewów jest wysoki potencjał plonotwórczy spowodowany wysiewem jesiennym, który umożliwia rozwinięcie mocnego systemu korzeniowego, wytworzenie odpowiedniej ilości rozkrzewień, która wiosną odpowiada za ilość kłosów na m^₂ oraz wykorzystanie zasobów wodnych, które przez okres jesieni i zimy są dość dobrze uzupełniane. Ponadto pszenica ozima posiada zazwyczaj najwyższą cenę z pośród innych zbóż co wpływa na opłacalność produkcji tego gatunku.  

Pszenica ozima - czym kierować się przy wyborze odmiany?

Pszenica ozima poprzez swoją popularność doczekała się wyhodowania bardzo dużej ilości odmian, które różnią się od siebie wieloma cechami takimi jak potencjał plonowania, parametry jakościowe, mrozoodporność, wymagania glebowe, podatność na choroby oraz wyleganie. Szereg tych cech ma ogromne znaczenie w uzyskaniu pozytywnego wyniku plonotwórczego oraz ekonomicznego.

Potencjał plonotwórczy i jakość ziarna pszenicy ozimej

Pszenica ozima jest zbożem, którego plony na ziemiach dobrych klas bonitacyjnych przy wysokim poziomie agrotechniki i sprzyjających warunkach pogodowych mogą osiągać nawet ponad 10 ton ziarna z hektara. Niestety nie każda odmiana posiada aż tak duży potencjał plonotwórczy. Wysoki potencjał plonowania osiągają pszenice w typie B- typ chlebowy oraz typie C- typ paszowy. Natomiast ich wadą jest problem z osiągnięciem odpowiednich parametrów jakościowych, które nie pozwalają sprzedać ziarna tych odmian w cenie pszenicy konsumpcyjnej. Dość wysoki potencjał plonotwórczy uzyskują również odmiany jakościowe typu A lub elitarne typy E, którym dużo łatwiej jest osiągnąć wysokie parametry jakościowe takie jak: zawartość białka, glutenu, gęstość zsypna ziarna czy liczba opadania.

Wymagania glebowe

Pszenica ozima jest dość wymagającym gatunkiem zboża, który potrzebuje do pełnego rozwoju ziem kompleksów pszennych bardzo dobrych, dobrych i wadliwych oraz ewentualnie kompleksów żytnich bardzo dobrych. Siew na ziemiach słabszych oznacza się zazwyczaj wyraźną zniżką plonowania. Decydując się z różnych powodów na wysiew pszenicy ozimej na glebach słabszych klas bonitacyjnych warto wybierać odmiany, które poprzez swoje cechy genetyczne takie jak silna rozbudowa systemu korzeniowego, lepsza transpiracja i wykorzystanie wody są bardziej przystosowane do takich warunków glebowych i obniżka plonowania nie będzie tak duża jak w przypadku odmian przeznaczonych na typowe mocne ziemie klasy I, II i III.. Wiele odmian posiada również zwiększoną tolerancje do rozwoju na glebach zakwaszonych, gdzie utrudnione jest pobieranie makroelementów, które w głównej mierze odpowiadają za budowę plonu. W przypadku problemów z uregulowanym pH warto więc zastanowić się nad wyborem odmian z taką cechą genetyczną.

Mrozoodporność pszenicy ozimej

Polska na mapie Europy znajduje się w strefie przejściowej klimatu umiarkowanego ciepłego, gdzie ścierają się masy powietrza z nad Oceanu Atlantyckiego oraz z nad kontynentu azjatyckiego. Właśnie to powietrze kontynentalne ze wschodu zimą powoduję częste nadejście mrozów, które w przypadku braku okrywy śnieżnej może powodować wymarznięcia ozimin. Dużo bardziej narażone na to zjawisko są rejony wschodnie oraz północno wschodnie, gdzie występują większe spadki temperatur niż w Polsce zachodniej oraz południowo-zachodniej. Posiadając tą wiedze w rejonach wschodnich powinno się wybierać odmiany o wyższej mrozoodporności, natomiast w rejonach zachodnich czynnik jakim jest wysoka zimotrwałość nie ma tak dużego wpływu na wybór odmian. Odmiany o dobrej zimotrwałości posiadają wartość od 4 wzwyż w skali 9 stopniowej.

Odporność na wyleganie 

Wylęgnięcie łanu zbóż może być spowodowane wieloma zjawiskami. W głównej mierze odpowiadają za to niekorzystne warunki pogodowe takie jak silny wiatr oraz nawalny deszcz. Przyczynia się również do tego przenawożenie łanu azotem. Wylęgnięty łan jest dużo trudniej zebrać. Część kłosów zostaje często na ziemi. Ponadto taki łan trudniej dosycha i przez długi czas utrzymuje wyższą wilgotność ziarna. Zbyt długie wylegnięcie łanu oraz wystąpienie w żniwa przekropnej pogody może spowodować porastanie ziarna w kłosie. Sposobem, który pozwala ograniczyć wyleganie łanu jest siew niskich roślin z wysoką odpornością na wyleganie. 

Odporność na choroby grzybowe

Wybierając nasiona pszenicy ozimej do siewu warto zwrócić szczególną uwagę na zdrowotność odmiany na choroby. Pszenica jest głównie porażana przez takie choroby jak: choroby podstawy źdźbła (łamliwość podstawy źdźbła, zgorzel podstawy źdźbła, fuzaryjna zgorzel podstawy źdźbła), septorioza liści, mączniak prawdziwy, brunatna plamistość liści, rdza zbóż i traw, fuzarioza kłosów, septorioza kłosów, rdza zbóż i traw. Nie ma odmian, które posiadają kompleksową wysoką odporność na choroby. Zazwyczaj na jedne patogeny odporność jest wysoka, a na inne jest na niższym poziomie, dlatego warto zwrócić uwagę, na które patogeny trzeba nałożyć szczególny nacisk podczas ochrony fungicydowej. Zwiększona odporność na patogeny chorobotwórcze jest również ważna w przypadku płodozmianu.  Po roślinach zbożowych oraz kukurydzy istnieje duża większa presja ze strony fuzarioz i septorioz niż po przedplonie rzepaku, roślin okopowych oraz strączkowych.

Termin siewu i termin dojrzewania

Ważną kwestią odmianową jest tolerancja na opóźniony termin siewu. Duża grupa rolników coraz częściej decyduje się na siew pszenicy ozimej po zbiorze kukurydzy, ziemniaków czy buraka cukrowego, których zbiór wypada przeważnie w październiku czy listopadzie. Siew w tak późnym terminie wiąże się z wytworzeniem mniejszej ilości rozkrzewień w porównaniu do siewu w terminie optymalnym. Mając to na uwadze warto wybierać odmiany, które bardzo dobrze się rozkrzewiają, oraz posiadają wyższą odporność na niskie temperatury.

Równie ważną, ale już mniej istotną kwestią jest termin dojrzewania pszenicy ozimej. Posiadając duży areał pod zasiew warto się zastanowić czy nie podzielić sobie przebiegu prac w trakcie żniw i posiać klika odmian o różnym tempie dojrzewania. Zazwyczaj późniejszy termin dojrzewania wiąże się z dłuższym okresem wegetacyjnym co skutkuje możliwością uzyskania wyższych plonów. Odmiany pszenicy ozimej o wczesnym terminie dojrzewania również mają swoje plusy, którymi jest zdążenie nalania ziarna przed wystąpieniem suszy oraz zbiór w pierwszych dniach żniw, który daję dużą ilość czasu na przygotowania pola np. przed uprawą rzepaku ozimego.

Najpopularniejsze odmiany nasion pszenicy ozimej do siewu

Sprzedając materiał siewny nasion C1 pszenicy ozimej od kilku lat oraz zbierając opinie od rolników przygotowaliśmy zestawienie odmian pszenicy, które sprawdzają się na terenie Polski i posiadają szereg korzystnych cech dla rolników. 

1. Euforia:
   - odmiana o typie E/A
   - wysoki potencjał plonotwórczy
   - bardzo wysoka odporność na wyleganie 
   - bardzo dobra zimotrwałość 
   - wysoka odporność na porastanie ziarna
   - bardzo dobry profil odpornościowy
   - najpopularniejsza odmiana pszenicy w Polsce
2. Elektra:
   - typ ziarna B-chlebowy
   - bardzo wysoki potencjał plonowania
   - dobra odporność na wyleganie 
   - zimotrwałość na poziomie 3,5
   - bardzo dobra odporność na choroby podstawy źdźbła oraz inne choroby 
   - nowość z hodowli Strzelce
3. Kariatyda: 
   - odmiana o typie E/A
   - wysoki poziom plonowania
   - dobra odporność na wyleganie
   - bardzo dobrze sprawdza się na glebach średniej jakości
   - zimotrwałość na poziomie 4,5
   - bardzo dobrze się krzewi co sprzyja siewom w opóźnionym terminie siewu po kukurydzy
   - bardzo dobra odporność na choroby
   - ziarno o wysokiej MTZ
4. Hondia:
   - grupa jakościowa E/A
   - wysoki plon
   - wysoka zdrowotność
   - wysoka tolerancja na niskie pH gleby
   - bardzo dobra zdolność krzewienia
   - przydatna do siewów po kukurydzy
5. RGT Kilimanjaro:
   - grupa jakościowa A
   - bardzo wysoki i stabilny plon ziarna
   - wysokie parametry ziarna
   - bardzo dobra zimotrwałość 4,5
   - bardzo dobra odporność na rdzę brunatną, septoriozę oraz fuzariozę kłosów
   - polecana do siewów po kukurydzy
6. Wilejka:
   - pszenica jakościowa z grupy A
   - bardzo wysoka zimotrwałość oceniana na 7,5
   - odmiana pszenicy ościstej
   - nadaje się do wysiewu na glebach słabszych
   -odmiana o bardzo ciężkim ziarnie 
   - wysoki potencjał plonowania
7. Arkadia:
   - grupa jakościowa E/A
   - wysoka zimotrwałość - 6
   - tolerancja na zakwaszenie gleby
   - ziarno o dobrych parametrach jakościowych
   - możliwość wysiewu po kukurydzy oraz buraku cukrowym 
8. Belissa:
   - odmiana o typie A/B
   - zimotrwałość- 5,0
   - bardzo dobra odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka, rdzę septoriozę oraz fuzariozę kłosów
   - ciężkie, bardzo wyrównane ziarno
   - bardzo wysoka liczba opadania
9. LG Keramik:
   - odmiana jakościowa -A
   - zimotrwałość - 4,0 
   - wysokie i stabilne plonowanie
   - odmiana przeznaczana na gleby średnie oraz dobre o uregulowanym pH
   - przydatna do opóźnionego siewu (elastyczny termin siewu)
   - bardzo dobra odporność na wyleganie
   - bardzo dobra odporność na choroby grzybowe
10. Venecja:
    - grupa jakościowa A
    - dobra zimotrwałość
    - wysoka odporność na najważniejsze choroby
    - bardzo dobry poziom krzewienia
    - doskonały surowiec dla przemysłu piekarniczego
    - tolerancja na zakwaszenie gleby
    - grube i dorodne ziarno